نقدی بر شیوۀ تکامل‌گرایانۀ کتاب تاریخ ادبیات داستانی ایران

کتاب تاریخ ادبیات داستانی ایران، کتابی است که می­کوشد به بررسی ادبیات داستانی ایران به ویژه رمان و داستان کوتاه (تا سال 1332) بپردازد و با بررسی پیشینه و خاستگاه­های آن­ها (داستا­ن­های بلند عامیانه، سفرنامه و خاطره­نویسی، حکایت­ها و...) سیر تحول تاریخی آنها را نشان دهد. همچنین نویسنده به انواع رمان (رمان تاریخی، رمان کارآگاهی و...) و دلایل شکل­گیری برخی از آنها نیز پرداخته است. با این حال این کتاب کاستی­هایی نیز دارد؛ جدای از ضعف­های ساختاری (پراکندگی مطالب و...)، روش­شناسی کتاب ـ که روشی تکاملی است ـ نیز سبب ایرادهایی مانند حاشیه­ای ساختن ژانرهایی چون سفرنامه­نویسی و خاطره­نویسی، ناتوانی از بیان «چرایی» تغییرها و... گردیده است؛ ایرادهایی که دلیل اصلی آنها بی­توجهی نویسندۀ کتاب به مبانی معرفتی روش خویش بوده است. بررسی محتوایی کتاب نیز سؤالات متعددی را برای خوانندگان به وجود می­آورد؛ سؤالاتی که کتاب یا پاسخی به آن­ها نداده است، یا در درستی پاسخ­های آن، جای تردید وجود دارد.